Co to jest gastroskopia i na czym polega?
Gastroskopia – co to jest?
Gastroskopia, znana również jako panendoskopia lub endoskopia górnego odcinka przewodu pokarmowego, to nowoczesne i niezwykle cenne badanie diagnostyczne, które pozwala lekarzom zajrzeć do wnętrza górnej części Twojego układu pokarmowego. Jest to procedura polegająca na wprowadzeniu do żołądka cienkiego, giętkiego narzędzia zwanego endoskopem. To właśnie dzięki niemu możliwe jest szczegółowe obejrzenie ważnych struktur, takich jak przełyk, żołądek i dwunastnica. Dzięki tej wizualizacji lekarz może ocenić stan błony śluzowej, wykryć ewentualne nieprawidłowości i zaplanować dalsze kroki diagnostyczne lub terapeutyczne. Jest to podstawowe narzędzie w rękach gastrologa, umożliwiające precyzyjne postawienie diagnozy wielu schorzeń.
Na czym polega badanie?
Badanie gastroskopowe polega na wprowadzeniu do górnego odcinka przewodu pokarmowego specjalistycznego urządzenia – endoskopu. Jest to cienki, elastyczny przewód wyposażony w miniaturową kamerę i źródło światła na końcu. Lekarz delikatnie wprowadza endoskop przez jamę ustną pacjenta, przełyk, aż do żołądka i początkowego odcinka dwunastnicy. Obraz z kamery jest na bieżąco wyświetlany na monitorze, co pozwala lekarzowi na dokładną ocenę stanu błony śluzowej przełyku, żołądka i dwunastnicy. W trakcie badania możliwe jest pobranie małych wycinków tkanki (biopsja) z podejrzanych miejsc. Materiał ten jest następnie wysyłany do laboratorium w celu badania histopatologicznego, co jest kluczowe dla postawienia ostatecznej diagnozy, zwłaszcza w przypadku zmian nowotworowych czy stanów zapalnych. Co więcej, gastroskopia daje możliwość wykonania pewnych zabiegów terapeutycznych, takich jak tamowanie krwawienia, usuwanie niewielkich polipów czy poszerzanie zwężeń w przełyku, co czyni ją badaniem o szerokim zastosowaniu.
Przygotowanie i przebieg gastroskopii
Jak przygotować się do gastroskopii?
Odpowiednie przygotowanie do gastroskopii jest kluczowe dla zapewnienia komfortu pacjenta i uzyskania jak najdokładniejszych wyników badania. Najważniejszym zaleceniem jest ścisłe przestrzeganie zaleceń dotyczących głodówki. Zazwyczaj nie wolno nic jeść przez co najmniej 6 godzin przed badaniem, a od picia (w tym wody) należy powstrzymać się przez co najmniej 4 godziny. Pozwala to na całkowite opróżnienie żołądka, co zapewnia lekarzowi niezakłócony widok błony śluzowej i minimalizuje ryzyko zwrócenia treści pokarmowej podczas zabiegu. Warto również poinformować lekarza o wszelkich przyjmowanych lekach, zwłaszcza tych wpływających na krzepnięcie krwi, a także o ewentualnych alergiach. W dniu badania zazwyczaj można umyć zęby, ale bez połykania wody. Warto ubrać się w luźne, wygodne ubranie.
Przebieg gastroskopii i możliwe odczucia
Przebieg gastroskopii jest zazwyczaj szybki i trwa od kilku do kilkunastu minut. Przed badaniem lekarz może zastosować miejscowe znieczulenie gardła za pomocą specjalnego sprayu, zazwyczaj z lidokainą, aby zmniejszyć dyskomfort i odruch wymiotny. Po znieczuleniu pacjent proszony jest o położenie się na boku. Następnie lekarz delikatnie wprowadza endoskop przez jamę ustną. W tym momencie możesz odczuwać pewien dyskomfort, związany przede wszystkim z odruchem wymiotnym, który jest naturalną reakcją organizmu na obecność ciała obcego w gardle. Kluczowe jest, aby w tym momencie skupić się na spokojnym i głębokim oddychaniu przez nos, co znacząco pomaga zminimalizować nieprzyjemne odczucia. Ważne jest, aby pamiętać, że badanie jest nieprzyjemne, ale niebolesne. Nawet pobieranie wycinków do badania histopatologicznego nie powoduje bólu. W przypadku trudności z tolerancją badania, u dzieci lub przy wykonywaniu długotrwałych procedur terapeutycznych, istnieje możliwość przeprowadzenia gastroskopii w sedacji lub znieczuleniu ogólnym, co znacząco podnosi komfort pacjenta.
Wskazania i przeciwwskazania
Kiedy warto wykonać gastroskopię?
Gastroskopia jest badaniem, które warto rozważyć w przypadku występowania szeregu niepokojących objawów ze strony górnego odcinka przewodu pokarmowego. Do najczęstszych wskazań należą uporczywa zgaga, problemy z przełykaniem (dysfagia), bóle w nadbrzuszu o nieznanej przyczynie, a także objawy dyspeptyczne, takie jak nudności, wymioty, uczucie pełności po posiłkach czy nadmierne odbijanie. Badanie jest również niezbędne w przypadku podejrzenia krwawienia z górnego odcinka przewodu pokarmowego, które może objawiać się wymiotami z krwią lub smolistymi stolcami. Gastroskopia odgrywa kluczową rolę w diagnostyce celiakii, pozwalając na pobranie wycinków z dwunastnicy do oceny histopatologicznej. Wykonuje się ją również rutynowo przed niektórymi zabiegami operacyjnymi oraz u osób, u których w rodzinie występowały przypadki chorób nowotworowych układu pokarmowego, jako element profilaktyki.
Przeciwwskazania do gastroskopii
Choć gastroskopia jest badaniem bezpiecznym i powszechnie stosowanym, istnieją pewne sytuacje, w których jej wykonanie jest niewskazane lub wymaga szczególnej ostrożności. Do bezwarunkowych przeciwwskazań należą ciężkie choroby serca i układu oddechowego, które mogłyby stanowić zagrożenie dla pacjenta w trakcie procedury. Niewskazane jest również wykonywanie badania w przypadku ostrego zespołu wieńcowego. Pacjenci z niewyrównanymi zaburzeniami krzepnięcia krwi również mogą stanowić grupę ryzyka, zwłaszcza jeśli planowane jest pobranie wycinków lub wykonanie zabiegu terapeutycznego. Ponadto, brak możliwości współpracy z pacjentem, na przykład z powodu silnego lęku, zaburzeń psychicznych lub spożycia alkoholu, może uniemożliwić bezpieczne przeprowadzenie gastroskopii. W takich przypadkach lekarz decyduje o odroczeniu badania lub wyborze alternatywnej metody diagnostycznej.
Zastosowanie i bezpieczeństwo
Co można wykryć dzięki gastroskopii?
Gastroskopia to niezastąpione narzędzie diagnostyczne, które pozwala na bardzo dokładną ocenę stanu przełyku, żołądka i dwunastnicy. Dzięki niej można wykryć szerokie spektrum zmian patologicznych, w tym stany zapalne błony śluzowej (zapalenie przełyku, żołądka, dwunastnicy), nadżerki, owrzodzenia, żylaki przełyku czy przepuklinę rozworu przełykowego. Jest to również najskuteczniejsza metoda wykrywania zmian nowotworowych we wczesnym stadium ich rozwoju, co jest kluczowe dla skuteczności leczenia. Badanie pozwala na potwierdzenie obecności bakterii Helicobacter pylori, która jest częstą przyczyną chorób wrzodowych i stanów zapalnych żołądka, poprzez pobranie materiału do testu ureazowego lub badanie histopatologiczne. Ponadto, gastroskopia umożliwia diagnozowanie i różnicowanie przyczyn takich dolegliwości jak bóle brzucha, zgaga czy problemy z przełykaniem, pomagając w postawieniu trafnej diagnozy i wdrożeniu odpowiedniego leczenia.
Możliwe powikłania i postępowanie po zabiegu
Chociaż gastroskopia jest badaniem o wysokim profilu bezpieczeństwa, jak każda procedura medyczna, niesie ze sobą niewielkie ryzyko powikłań. Częste powikłania są bardzo rzadkie, szacuje się je na około 0,5% wszystkich wykonywanych badań, a ryzyko jest nieco wyższe w przypadku procedur terapeutycznych. Do możliwych, choć sporadycznych, komplikacji należą krwawienie (szacowane na około 0,15%), które może pojawić się w miejscu pobrania wycinka lub usunięcia polipa, oraz przedziurawienie ściany przewodu pokarmowego (bardzo rzadkie, około 0,01%). Mogą również wystąpić zaburzenia rytmu serca lub reakcje alergiczne na zastosowane leki znieczulające. Po badaniu, jeśli zastosowano miejscowe znieczulenie gardła, pierwszy posiłek można spożyć minimum 2 godziny po ustąpieniu znieczulenia, aby uniknąć zachłyśnięcia. Jeśli gastroskopia była wykonywana w sedacji lub znieczuleniu ogólnym, nie wolno prowadzić pojazdów mechanicznych przez 24 godziny po zabiegu i zaleca się, aby pacjent miał zapewnioną opiekę drugiej osoby. W przypadku wystąpienia niepokojących objawów po badaniu, takich jak silny ból brzucha, gorączka, duszności czy krwawienie, należy niezwłocznie skontaktować się z lekarzem.
Dodaj komentarz